Ik heb jarenlang gedacht dat er in de wetenschappen en daarvan afgeleide methoden sprake was van ‘voortschrijdend inzicht’. Nu blijkt, volgens mij al geruime tijd, dat in het onderwijs inzicht en visie juist minder wordt.

In het Algemeen Dagblad van 15 november schrijft Kitty Herweijer over het feit dat er zo veel basisscholen slecht presteren en met name over het gebrekkige lezen. Een derde van de 15-jarigen kan daardoor niet behoorlijk lezen. Hoe komt dat? Kitty Herweijer schrijft: “In Nederland lijkt één van de problemen dat er te veel mensen rondom het onderwijs actief zijn die maar wat doen. Zo bleek uit onderzoek van Investico vorig jaar dat het de normaalste zaak van de wereld is dat commerciële partijen scholen dure leesmethodes aansmeren. Lesmethoden waarvan al meer dan een decennium bekend is dat ze niet werken.’

Een belangrijk artikel van Erik Kuit, docent Duits, in de Volkskrant van 29 oktober. Hij gaat in op een conceptvoorstel van ‘het landelijk expertisecentrum voor het curriculum’ SLO. Deze experts hebben een concept overzicht gemaakt van de studiebelastingsuren per vak in het voortgezet onderwijs. Daaruit blijkt onder meer dat de vakken Duits en Frans moeten inkrimpen. In de bovenbouw havo is sprake van een daling van van 30 procent in uren, voor het vwo gaat het om een urendaling van 18 procent. Maatschappijleer met het vak burgerschap krijgt daarentegen op de havo 63 procent meer uren en op het vwo zelfs 83 procent meer uren.

Aleid Truyens bericht in de Volkskrant ( 17 sept.) over een nieuw boek dat “Red het Onderwijs” heet. Het is , zegt zij, ‘een belangwekkend boek voor iedereen die wil weten hoe het in godsnaam mogelijk is dat de kwaliteit van ons basis- en middelbaar onderwijs al twintig jaar aantoonbaar met razende vaart daalt”…

In de Volkskrant van 28 augustus zag ik een artikel van Esther van Fenema met de kop “De psychiatrie kan het individu niet redden van een onthechte samenleving.” Immers , in een ‘onthechte’ samenleving moet elk individu zijn eigen weg vinden, los van de knellende banden van samenlevingsvormen die de vrijheid van het individu beperken. Dat was vroeger wel anders. Vóór de jaren zestig van de vorige eeuw werd elk individueel bestaan bestaan begrensd en gevormd door de binding aan familie, aan familie, kerk, vereniging, vakbond enz.

Wanneer precies weet ik niet maar in de jaren zestig van de vorige eeuw verschenen er voor het eerst sociologen en pedagogen die advies gingen geven aan scholen in het lager en middelbaar onderwijs. Aanvankelijk was er weinig belangstelling voor hun offertes. Ik herinner mij dat een hoofdonderwijzer tegen zo’n pedagoog zei : “Nee meneer, vandaag niet nodig.” Ook bij de onderwijsorganisaties en bonden was er weinig belangstelling voor deze onderwijskundigen. Ondertussen heeft het onderwijs zich sinds de jaren negentig zodanig ontwikkeld – is zo gedevalueerd – dat de rollen totaal zijn omgedraaid.

Het AD van 28 juni heeft een artikel met een kop die zegt: “In 2050 is Nederland voller en grijzer, maar de mensen zijn slimmer.” Voller en grijzer, dat zal wel, maar slimmer? Ik heb de afgelopen vijf jaar wel honderd keer gelezen dat het onderwijs hard achteruit gaat, op elk niveau, dus waar gaat dit over?

Er is een tijd geweest – en ik kan erover meepraten – dat iemand die meende dat de kwaliteit van het onderwijs achteruitging – voor gek werd aangezien. Maar de laatste jaren is het omgekeerde bijna het geval. De inspectie, die in het verleden vele malen verstek liet gaan, zegt nu:”Landelijk zien we dat steeds meer leerlingen en studenten de basisvaardigheden taal en rekenen onvoldoende beheersen om uiteindelijk zelfstandig te kunnen functioneren in de maatschappij.”