De populaire zanger Frans Bauer bekommert zich om het lot van de laaggeletterden in ons land. Hij heeft dat van dichtbij meegemaakt omdat zijn ouders niet konden lezen en schrijven. ( BndeStem, 28 okt . 2023). Nu zet hij zich in, via de Stichting Lezen en Schrijven, voor het lot van de 2,5 miljoen laaggeletterde Nederlanders. “Het zijn er alleen maar meer geworden”, zegt hij. Hij vindt dat ook wel logisch: “In de bank zie je geen mensen meer, zelfs de pinautomaat is al een relikwie. Voor een afspraak in het ziekenhuis moet je je aanmelden bij een paal, spreekuren zijn tegenwoordig vaak online, ingewikkelde brieven komen per mail…Voor veel mensen zijn dat onmogelijke taken geworden, ik hoor zoveel schrijnende verhalen.” Hij heeft denk ik volkomen gelijk. De moderne maatschappij is een digitale maatschappij aan het worden – met zo weinig mogelijk contact van mens tot mens. De laaggeletterden zijn daar de dupe van maar ook enkele miljoenen ouderen die niet snel genoeg mee kunnen met de nieuwste ontwikkelingen. Zij willen gewoon vragen kunnen stellen aan mensen, niet aan robots.

Uit een enquête van BON blijkt dat vrij veel leraren regelmatig onder druk worden gezet door ‘leidinggevenden”, met name om cijfers te verhogen. Ja, hier botsen dus twee gezichtspunten. De schoolleiding wil – in het verdienmodel- zo mooi mogelijke resultaten om goed voor de dag te komen. De leraar wil eerlijk zijn ten opzichte van geleverde prestaties. Als die prestaties lager zijn dan de gestelde normen kan hij moeilijk een voldoende geven. Dat zou trouwens ook onbillijk zijn ten opzichte van de andere leerlingen. Ik lees niet dat er ook druk wordt uitgeoefend door de schoolleiding om strenger te beoordelen. Dat zou immers, gelet op de daling van het onderwijsniveau, een begrijpelijke reactie zijn.

Er is een bekend gezegde dat onaangenaam klinkt maar toch niet onredelijk te noemen is: ‘Wie betaalt, bepaalt’. In het onderwijs is dat ook lang zo geweest. Het Nederlandse onderwijs werd door de overheid bekostigd en diezelfde overheid bepaalde hoeveel scholen er konden zijn, welke vakken er werden gegeven, met hoeveel lesuren en met hoeveel leraren.

Zoals Aleid Truijens in haar column in de Volkskrant van 22 augustus zegt: ‘Wat er precies is gebeurd tussen Wiersma en sommige ambtenaren zullen we nooit weten.’ Maar toch vertelt zij er iets over. Namelijk dat de inspecteur-generaal van de onderwijsinspectie,
mevr. Alida Oppers, ‘oorlog’ had met Wiersma die had geëist dat de inspectie vaker onaangekondigd op schoolbezoek zou gaan en de 10 procent zwakke scholen zou aanwijzen.

Ik heb het al eens eerder gezegd en ik weet dat het wat simpel klinkt: de onderwijshervormingen hebben niet meer maar minder gebracht. Meer leerlingen langer naar school maar met minder lessen, minder vakken en minder niveau. Dat blijkt ondertussen wel heel sterk bij het talenonderwijs. Ik schrok toen ik in de krant ( AD 22 juli) las dat een middelbare school in Gelderland het vak Frans niet meer geeft omdat er nog maar zeven leerlingen voor zijn. Zo zie je wat er van komt als je scholen de vrijheid geeft om vakken te schrappen. In dit geval dus een taal.

Er is een tijd geweest, toen politici als Den Uyl en van Kemenade een belangrijke rol speelden in de Nederlandse politiek, dat er een sterke beweging was om in ons land de middenschool in te voeren: slogans als ‘gelijke kansen voor iedereen’ , streven naar geïntegreerd onderwijs voor alle leerlingen, mondden uit in de roep om een middenschool: alle kinderen in één verband samen te houden tot hun zestiende of zeventiende levensjaar.