De extra onderwijsbijlage van het AD ( 12 januari 2023) is de moeite waard, maar stemt niet vrolijk. Na lezing moet je constateren dat de verschillen in kwaliteit tussen de scholen groter worden, onrustbarend.

Het afgelopen jaar was er een interessante artikelenserie in de Volkskrant: honderdjarigen die geïnterviewd werden. Uiteraard kwam de vraag meestal aan de orde wat zij indertijd na de lagere school gingen doen en meestal was de reactie dat zij geen verdere opleiding konden volgen: ‘Ik had een goed verstand maar ik mocht niet doorleren, daar was geen geld voor’, of ‘ik moest meehelpen op de boerderij of in het bedrijf van mijn vader”.

Matthijs van Nieuwkerk heeft wel Nederlands gestudeerd, maar hij heeft geloof ik nooit als leraar gewerkt. Misschien wel jammer, want het leraarsambt leent zich niet erg voor onbeheerste woedeuitbarstingen. Toch moet er orde gehouden worden, dat is altijd zo geweest en dat zal ook wel zo blijven, tenzij men wanorde acceptabel vindt.

Ik zal niet de eerste zijn die verbaasd is over het sterk wisselend overheidsbeleid van de
laatste decennia. Of het nu om gezondheidszorg, asielbeleid, landbouwpolitiek, defensie of
energievoorziening gaat – en er zijn nog wel meer terreinen aan te wijzen-, onze overheid
is voortdurend bezig de koers te verleggen of terug te draaien.
Wat twintig of dertig jaar geleden verstandige beslissingen leken blijken nu grote nadelen
met zich mee te brengen.

Hugo Borst en Carin Gaemers zetten zich sinds 2016 in om verbeteringen aan te brengen
in de ouderenzorg. Aanvankelijk leken ze succes te hebben maar op dit moment zijn ze
tamelijk gedesillusioneerd. De bureaucratie is gigantisch. Gaemers zegt: ‘Er werken 1,4
miljoen mensen in de zorg maar daarvan zijn er zo’n 400.000 verpleegkundigen of
verzorgenden. In de zorg gaat zo veel geld om dat niet ten goede komt aan de mensen die
hulp vragen.’ ( BNdeStem van 1 oktober).

‘En, zoals de meningsvorming in Nederland altijd verloopt, is iedereen vergeten wat men
er een tijdje geleden van vond.’
Aldus een opmerking van Martin Sommer, politiek commentator van de Volkskrant in een
artikel van 10 september. Het is inderdaad verbazingwekkend hoe snel de meningen over
‘grote’ onderwerpen kunnen veranderen, vooral na de Russische inval In Oekraine. Mensen
willen de open haard weer gaan stoken , de kolencentrales laten doorgaan en de
kerncentrales openhouden en uitbreiden, meer geld uitgeven aan defensie, enz.

Ik kijk regelmatig naar het t.v. Programma “De slimste mens’ en verbaas me dan vaak
over het gebrek aan algemene ontwikkeling van de deelnemers op ‘ouderwetse’ terreinen
als geschiedenis, aardrijkskunde, literatuur en godsdienst.
De voorzitter van de jury, Maarten van Rossem, krijgt altijd gelegenheid om enkele pittige
uitspraken te doen. Vorige week leverde hij commentaar op de studiekeuze van prinses
Amalia: Politics, Psychology, Law and Economics, aan de universiteit van Amsterdam.
Volgens van Rossem stelt dit ‘geen reet voor’. ‘Je moet natuurlijk wat, maar dit is een
pretpakket eerste klas. Het is een grabbelton van oppervlakkigheid in steenkolen -Engels.
Dit heeft geen bal met een academische studie te maken.”

Sedert het aftreden van het kabinet Den Uyl (1973 – 1977), wat in feite tevens het einde van de middenschoolplannen toen betekende , is zeker wel twintig keer opnieuw gepleit voor de invoering van de, of een, middenschool.

Het heeft weinig zin met die pleitbezorgers in discussie te gaan: ze blijven zeggen dat er te vroeg en verkeerd geselecteerd wordt in het onderwijs, dat de sociale ongelijkheid door het huidige systeem wordt vergroot, enz.

Dat is allemaal niet veel anders dan vijftig jaar geleden. Het zou daarom voor de hand liggen om die interessante periode van middenschoolplannen en experimenten nog eens nader te bekijken.

Dat het slecht gaat met het onderwijs is geen nieuws, in het bijzonder met het basisonderwijs. Te veel leerlingen beheersen, na tien jaar onderwijs, de basisvaardigheden lezen, schrijven en rekenen, niet voldoende. Dat is al geruime tijd zo en dat is natuurlijk zeer ongewenst: er is leerplicht maar er is ook leerrecht en als het onderwijs dat niet kan waarmaken is dat schadelijk, niet alleen voor de gedupeerde  leerling, maar ook voor de samenleving als geheel. Immers, als de burgers dom gehouden worden is dat niet alleen slecht voor de economische ontwikkeling maar ook voor de democratie, die het moet hebben van kritische en mondige burgers.

Leraren op de basisschool gaan er vanaf nu minimaal 4 procent op vooruit en gaan ‘ in een gelijkwaardige functie hetzelfde verdienen als docenten in het voortgezet onderwijs.’ Aldus een bericht in de Volkskrant van 23 april.

Blijkbaar wordt dit akkoord gezien als een grote overwinning van de onderwijzers en een grote stap voorwaarts.